FINALIŚCI 2015

Anna Wakulik

DZIKI ZACHÓD

Trzydziestoletni sędzia zaangażowany w głośny proces nielegalnego imigranta, po piętnastu latach niewidzenia spotyka się z matką, która ma zostać dawczynią nerki. Rzekoma choroba syna okazuje się jedynie pretekstem do odkrycia prawdy o ich rozstaniu i odnalezienia źródeł rodzinnej traumy.

Sześćdziesięcioletnia Ewa ukryta za hidżabem i młody sędzia schowany za togą, której nie chce zdjąć zasłaniając się powagą sądu, podejmują próbę rekonstrukcji wydarzeń z przeszłości, która przeradza się w perwersyjną grę tych dwojga, wcielających się w role postaci z przeszłości.

Bolesna konfrontacja matki z synem, ocierająca się o psychodramę, zaczyna przypominać proces sądowy, którego wynik wydaje się z góry przesądzony. W oczach syna oskarżona to nie  podróżniczka, fotografka, emigrantka, lecz przede wszystkim ta, która ciągle porzuca, poszukuje i ryzykuje.

Sędzia z syndromem Boga, przedkładający zasady ponad człowieczeństwo, patrzy na wyjazd matki z perspektywy fundamentalisty i ksenofoba: Niedługo cały kraj wyjedzie. A emigracja to słabość. Emigracja znaczy, że czegoś nie potrafisz. Idziesz na łatwiznę, porzucając kraj ojczysty. Tam zawsze będziesz gorsza, będziesz człowiekiem kategorii B. Emigracja to strata dla gospodarki, ekonomii i demografii.

W tym świetle wina matki okazuje się dożywotnia i niewybaczalna, a jej cierpienie zasłużone. Nażarłaś się świata? To teraz rzygaj – stwierdza mściwie.

Czy Ewa ma coś na swoją obronę? Matkę i syna, oprócz więzów krwi, dzieli właściwie wszystko. On pożąda normalności i transparentnych zasad, rozpaczliwie walcząc o ład, który mu kiedyś odebrano. Wyznaczywszy sobie rolę strażnika tradycji i moralności, próbuje usystematyzować swoje życie. W tym schemacie myślowym nie ma miejsca dla płynącej pod prąd, niezależnej obywatelki świata, matki z odzysku, która przekroczywszy struktury modelowej rodziny i granice Polski przyznaje sobie prawo do kolejnych falstartów. Ten świat wygląda jak nowojorskie metro. Pełno ras, przepychanek, tłuczenia się łokciami, wysiadania nie na tej stacji, co trzeba, wracania, wychodzenia wyjściem awaryjnym.

Zniewolona matka wybrała wolność za cenę odrzucenia, by później, nie odnajdując spełnienia, ponownie od niej uciec, przyjmując tożsamość muzułmanki: Powiem ci jedno- pod hidżabem możesz schować wszystko. Pod hidżabem możesz być sobą. Jesteś wolna w tej swojej Europie czy tam Ameryce? Brzuch- ćwicz i wciągaj. A może ty masz ochotę mieć wielki i nie lubisz się ruszać? Bądź niezależna (…) Nie chcę nie wierzyć w nic. Nie chcę ciągle czuć, że spadam. Chcę w coś uwierzyć. Chcę się czemuś oddać. Niech coś mnie ograniczy.

Obawiający się zalewu islamu syn emigrantki, noszącej z dumą chustę obcych wiar, okazuje się być potomkiem nielegalnego imigranta, muzułmanina. Doświadczenie utraty i pogarda wobec religii przodków, prowadzą bohatera do całkowitej negacji rodziców i wyparcia się własnej tożsamości: Składam wniosek formalny o unicestwienie mojego DNA. Uprzejmie proszę o oczyszczenie moich komórek. Macie mi to ze mnie zabrać. Zanim przejdę w stan spoczynku.

Dziki Zachód Anny Wakulik stawiając pytania o granice świata – poczynając od terytorialnych poprzez religijne i kulturowe ale również te międzyludzkie i wewnętrzne, bada konsekwencje ich przekraczania, stając się dramatem wykorzenienia.

Anna Wakulik (1988).  Urodziła się w Gdańsku, studiowała w Szkole Dramatu przy Teatrze na Woli i Instytucie Kultury Polskiej UW. W latach 2012-2014 kierownik literacki Teatru im. L. Solskiego w Tarnowie. Autorka sztuk Zażynki (Teatr Polski w Poznaniu, reż. Katarzyna Kalwat; The Royal Court Theatre w Londynie, reż. Caroline Steinbeis; sztuka była nominowana do London Evening Standard Theatre Awards 2013, zdobyła Nagrodę Dziennikarzy w konkursie Metafory Rzeczywistości, znalazła się w finale Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej), Bohaterowie  (Teatr im. L. Solskiego w Tarnowie, reż. Ewelina Pietrowiak). Finalistka Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej 2010 za tekst Krzywy domek  i 2014 Wasza wysokość oraz Metafor Rzeczywistości 2009 za tekst Sans Souci; laureatka konkursu dramaturgicznego Teatru Wybrzeże za tekst Elżbieta H. (2011). W latach 2006-2009 rzecznik prasowy Teatru Atelier im. A. Osieckiej w Sopocie. Publikowała w „Dialogu” (sztuki: Sans Souci, Elżbieta H., Zażynki). Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2013) i Marszałka Województwa Pomorskiego (2009, 2010).